

Όζοι θυρεοειδούς αδένα
Όζος ονομάζεται κάθε διόγκωση ή περιγεγραμμένη μάζα μικρού μεγέθους μέσα στο θυρεοειδή αδένα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν προκαλεί συμπτώματα και είναι καλοήθης. Μερικές φορές κάποιος ήδη γνωστός όζος μπορεί να μεγαλώσει σε μέγεθος και να γίνει επώδυνος.
Κάποιες φορές στο θυρεοειδή μπορεί να υπάρχουν πολλοί όζοι, οπότε στην περίπτωση αυτή γίνεται λόγος για πολυοζώδη βρογχοκήλη.
Η διάγνωσή τους τις περισσότερες φορές είναι τυχαίο εύρημα κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης ή μιας απεικονιστικής εξέτασης (π.χ. υπερηχογράφημα) στον τράχηλο για άλλη αιτία. Κάποιες φορές μπορεί να διαγνωστεί στο πλαίσιο της διερεύνησης ενός υπερθυρεοειδισμού.
Οι Όζοι θυρεοειδούς αδένα είναι πολύ συχνοί: 5% με 20% του πληθυσμού φέρει τουλάχιστον έναν ψηλαφητό όζο με διάμετρο μεγαλύτερη του 1εκ. ενώ αν υπολογίσουμε και τους όζους οι οποίοι δεν είναι ψηλαφητοί στην κλινική εξέταση, αλλά ανευρίσκονται μόνο από τον υπερηχογραφικό έλεγχο, η συχνότητα τους ξεπερνάει το 50% σε κάποιες πληθυσμιακές ηλικιακές ομάδες.
Σε χώρες με επαρκή διατροφική πρόσληψη ιωδίου, όπως η Ελλάδα, η απλή κλινική εξέταση μπορεί να αναδείξει παρουσία όζων στο 4% του ενήλικου πληθυσμού, ενώ στο υπερηχογράφημα το ποσοστό αυτό μπορεί να ανέλθει και στο 40% με 50%.
Όζοι απαντώνται πιο συχνά σε γυναίκες ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών, ενώ σε γενικές γραμμές είναι 2 με 3 φορές συχνότεροι στις γυναίκες από ότι στους άνδρες.
Στο 95% των περιπτώσεων πρόκειται για καλοήθεις όζους
Είδη όζων του θυρεοειδούς
- Κολλοειδής όζος: είναι η πιο συχνή μορφή όζου και αποτελείται από φυσιολογικά θυρεοειδικά κύτταρα.
- Κυστικός όζος: πρόκειται για κύστεις γεμάτες με υγρό. Μπορούν να φτάσουν σε μέγεθος αρκετών εκατοστών ενώ στην πλειονότητα τους είναι καλοήθεις.
- Φλεγμονώδης όζος: παρατηρείται συχνότερα σε ασθενείς που πάσχουν από θυρεοειδίτιδα, μια φλεγμονή του θυρεοειδή αδένα. Η θυρεοειδίτιδα αποτελεί τις περισσότερες φορές αυτοάνοση νόσο (ασθένεια κατά την οποία ο οργανισμός παράγει αντισώματα ενάντια στα ίδια του τα κύτταρα), όπως συμβαίνει στη θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί κατά την εγκυμοσύνη ή και μετά από αυτήν.
- Αδένωμα: πρόκειται για καλοήθη όγκο. Σε μικροσκοπικό επίπεδο τα κύτταρα και η δομή του αδενώματος μοιάζουν με τα κύτταρα και τη δομή του φυσιολογικού θυρεοειδικού ιστού. Για να γίνει διάκριση μεταξύ αδενώματος και καρκινώματος είναι απαραίτητη η διενέργεια βιοψίας.
- Καρκίνος του θυρεοειδούς: οι κακοήθεις όζοι (ή καρκινώματα) αντιπροσωπεύουν το 5 με 10% των όζων του θυρεοειδούς. Ο καρκίνος του θυρεοειδή είναι σχετικά σπάνιος και αφορά γυναίκες στο 75% των περιπτώσεων. Οι Όζοι θυρεοειδούς αδένα είναι πιο συχνοί στις γυναίκες, αλλά οι άνδρες εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε έναν θυρεοειδικό όζο.Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του θυρεοειδούς είναι μεγαλύτερος σε άτομα με ιστορικό πάθησης του θυρεοειδούς ή σε άτομα που υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία κεφαλής ή τραχήλου κατά την παιδική τους ηλικία. Ο καρκίνος του θυρεοειδή είναι πολύ συχνά ιάσιμος με ποσοστό 5ετούς επιβίωσης που ξεπερνά το 98%.
Στο σπινθηρογράφημα διακρίνουμε δύο είδη όζων, ανάλογα με τη λειτουργικότητα τους:
- Ψυχρός όζος θυρεοειδή
Δεν παράγει θυρεοειδικές ορμόνες. Είναι καλοήθης στο 95% των περιπτώσεων. Σε ένα ποσοστό 5%, πρόκειται για καρκίνο του θυρεοειδή, του οποίου η θεραπευτική αντιμετώπιση έχει άριστα αποτελέσματα.
- Θερμός όζος θυρεοειδή
Παράγει μεγάλες ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών και προκαλεί υπερθυρεοειδισμό. Είναι σχεδόν πάντα καλοήθης.
Όζοι και φλεγμονώδεις παθήσεις του θυρεοειδούς
Όζοι παρατηρούνται πολλές φορές στα πλαίσια των φλεγμονωδών παθήσεων του θυρεοειδούς, όπως:
- Στην υποξεία θυρεοειδίτιδα, στην οποία ο θυρεοειδής αδένας αυξάνεται σε όγκο, οι όζοι είναι επώδυνοι και ο ασθενής εμφανίζει πυρετό.
- Στις λεμφοκυτταρικές θυρεοειδίτιδες (αυτοάνοσες παθήσεις), όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό.
Συμπτώματα
Η μεγάλη πλειονότητα των όζων του θυρεοειδούς δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα. Οι περισσότεροι Όζοι θυρεοειδούς αδένα ανακαλύπτονται τυχαία κατά την ψηλάφηση του τραχήλου στη διάρκεια της κλινικής εξέτασης, ενώ κάποιες φορές είναι ο ίδιος ο ασθενής ή οι οικείοι του που παρατήρησαν την παρουσία του όζου.
Εάν ο όζος έχει μεγάλο μέγεθος, μπορεί να προκαλέσει αίσθημα πίεσης στο λαιμό και δυσκολίες στην αναπνοή ή την κατάποση.
Εάν παράγει μεγάλες ποσότητες ορμονών, εκδηλώνεται με σημειολογία υπερθυρεοειδισμού: απώλεια βάρους, αίσθημα καρδιακών παλμών, διαταραχές ύπνου, μυϊκή αδυναμία, διάρροια, νευρικότητα ή ευερεθιστότητα.
Πότε επισκεπτόμαστε γιατρό;
- Εάν παρατηρήσουμε μια μικρή ορατή ή ψηλαφητή διόγκωση στη βάση του λαιμού
- Εάν διαπιστώσουμε διόγκωση των λεμφαδένων στο λαιμό
- Εάν δυσκολευόμαστε να καταπιούμε
- Εάν χάνουμε βάρος, παρά τη φυσιολογική ή την αυξημένη όρεξη
Παράγοντες κινδύνου
- Η ηλικία: Όζοι θυρεοειδούς αδένα παρατηρούνται συχνότερα με την πρόοδο της ηλικίας. Σε 20% των ατόμων ηλικίας 30 ετών ανευρίσκονται όζοι σε υπερηχογραφικό έλεγχο, ενώ το ποσοστό αυτό γίνεται 50% στην ηλικία των 60 ετών.
- Το γυναικείο φύλο
- Η έλλειψη ιωδίου
- Οικογενειακό ιστορικό όζων του θυρεοειδούς
- Ατομικό ιστορικό παθήσεων θυρεοειδούς (π.χ. θυρεοειδίτιδα)
- Ακτινοθεραπεία κεφαλής ή τραχήλου
- Έκθεση σε ραδιενεργό ακτινοβολία μετά από πυρηνικά ατυχήματα (Τσερνομπίλ, Φουκουσίμα). Στην περίπτωση αυτή έχουμε αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του θυρεοειδούς.
Επιβαρυντικοί παράγοντες για παρουσία καρκίνου σε όζο του θυρεοειδούς:
- Ηλικία: μικρότερη των 16 ετών ή μεγαλύτερη των 65 ετών
- Άρρεν φύλο
- Ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς
- Όζος πρόσφατης εμφάνισης και γρήγορης εξέλιξης
- Όζος σκληρός, ανώμαλος ή καθηλωμένος
- Ιστορικό ακτινοβολίας στον τράχηλο
- Παρουσία λεμφαδενοπάθειας στο λαιμό
Διάγνωση
Η θεραπευτική προσέγγιση των όζων του θυρεοειδούς εξαρτάται από τη φύση τους.
Για τη διαγνωστική προσέγγιση ο ενδοκρινολόγος ή ο χειρουργός μπορεί να χρησιμοποιήσει:
- Την κλινική εξέταση: η κλινική εξέταση του τραχήλου θα επιβεβαιώσει ή όχι την παρουσία του όζου στο θυρεοειδή αδένα, θα ξεκαθαρίσει αν όζος είναι επώδυνος ή ανώδυνος, θα καθορίσει αν πρόκειται για έναν ή πολλούς όζους, τη σύστασή του (αν είναι συμπαγής, σκληρός ή μαλακός) και θα αναζητήσει την παρουσία διογκωμένων λεμφαδένων στον τράχηλο. Η κλινική εξέταση θα αναζητήσει επίσης σημεία δυσλειτουργίας του θυρεοειδή αδένα (σημεία υποθυρεοειδισμού ή υπερθυρεοειδισμού)
- Τις εξετάσεις αίματος: προσδιορισμός των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών και της TSH
- Το υπερηχογράφημα: είναι η απεικονιστική εξέταση εκλογής για τους όζους του θυρεοειδούς. Επιτρέπει την εκτίμηση του μεγέθους, του αριθμού και της φύσης των όζων. Μπορεί να εκτιμήσει την πιθανότητα κακοήθειας και να καθορίσει την αναγκαιότητα διενέργειας βιοψίας. Επιτρέπει επίσης την παρακολούθηση της εξέλιξης ενός όζου στην πορεία του χρόνου.
- Το σπινθηρογράφημα: επιτρέπει τη λειτουργική απεικόνιση του αδένα μετά από χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου ή τεχνητίου. Η εξέταση αυτή διευκρινίζει τη λειτουργική κατάσταση του θυρεοειδή και μπορεί να αναδείξει την παρουσία όζων που δεν διακρίνονται κατά την ψηλάφηση. Στο σπινθηρογράφημα ένας όζος μπορεί να είναι ψυχρός, εφόσον υπολειτουργεί σε σχέση με το γύρω φυσιολογικό θυρεοειδικό ιστό, ή μπορεί να είναι θερμός εφόσον υπερλειτουργεί. Ένας θερμός όζος είναι σχεδόν πάντα καλοήθης, και μπορούμε επομένως να αποκλείσουμε με σχετική βεβαιότητα τον καρκίνο. Οι ψυχροί όζοι μπορεί να είναι καρκινικοί πιο συχνά, αν και στο 90% των περιπτώσεων είναι και αυτοί καλοήθεις.
- Η βιοψία με λεπτή βελόνη: διενεργείται εφόσον οι κλινικοί ή υπερηχογραφικοί χαρακτήρες του όζου είναι ύποπτοι για κακοήθεια. Με τη βοήθεια μιας λεπτής βελόνας, γίνεται αναρρόφηση κυττάρων από τον όζο και μικροσκοπική εξέταση προκειμένου να καθοριστεί η φύση, καλοήθης ή κακοήθης, του όζου.
Θεραπεία
Η θεραπεία των όζων του θυρεοειδούς είναι κατά κύριο λόγο χειρουργική ενώ κάποιες φορές μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ραδιενεργό ιώδιο, κυρίως συμπληρωματικά σε περιπτώσεις καρκίνου του θυρεοειδούς.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα τελευταία χρόνια, διενεργείται ολική θυρεοειδεκτομή ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορούμε να προβούμε και σε λοβεκτομή.
Ενδείξεις χειρουργικής θεραπείας αποτελούν οι:
- Παρουσία ή υπόνοια κακοήθειας
- Όζος μεγάλου μεγέθους (> 2,5εκ.)
- Τοξικό αδένωμα